Kwestia przypisania odpowiedzialności za poszczególne aspekty przewozu ma bardzo duże znaczenie. Dokładne określenie jej zakresu w jasny sposób pozwala stronom zorientować się w swoich obowiązkach. Podział odpowiedzialności ułatwia także dochodzenie ewentualnych roszczeń z tytułu strat. Zakres odpowiedzialności powinien być opisany w umowie przewozowej, ale zasady postępowania zostały zapisane także w odpowiednich przepisach. W jaki sposób określana jest odpowiedzialność firmy przewozowej i od czego zależy? Jest to wiedza, która może być przydatna zarówno dla przewoźnika, jak i zleceniodawcy transportu.
Odpowiedzialność firmy przewozowej – kilka aspektów
Zgodnie z prawem to spedytor odpowiada za wybranych przez siebie przewoźników oraz spedytorów, którzy zostali przez niego zaangażowani w wykonanie zlecenia. Oznacza to, że ponosi on odpowiedzialność za spowodowane przez nich straty, o ile w danym przypadku zaistniała tak zwana wina w wyborze. Z taką sytuacją mamy do czynienia, kiedy spedytor zaniedbał dokładne sprawdzenie dalszych wykonawców zlecenia, na przykład ich kwalifikacji. Spedytor nie ponosi odpowiedzialności w momencie, gdy udowodni, że wybór wykonawcy został przeprowadzony ze starannością, a zlecenie zostało przekazane wykwalifikowanemu przewoźnikowi. Kwestia odpowiedzialności nie jest więc tutaj precyzyjnie określona.
Odpowiedzialność przewoźnika w ramach transportu międzynarodowego została opisana przepisach Konwencji o Umowie Międzynarodowego Przewozu Drogowego, czyli CMR. Zgodnie z tymi przepisami, przewoźnik jest odpowiedzialny za zniszczenie lub zagubienie ładunku, a także za opóźnienia czasu dostawy. Nie odpowiada on w sytuacji, gdy do strat doprowadziła działalność klienta, wady towaru lub okoliczności, których nie mógł przewidzieć ani zapobiec. Konwencja CMR określa również wysokość rekompensaty wypłacanej przez przewoźnika – nie może być ona wyższa niż 8,33 jednostki rozrachunkowej za stracony kilogram wagi ładunku. Klient może także żądać wypłacenia odsetek, a w przypadku opóźnienia dostawy – odszkodowania w kwocie nie wyższej niż wartość przewoźnego. Jeśli odbiorca przejmie towar bez sprawdzenia w towarzystwie przewoźnika jego stanu, to odpowiedzialności za ewentualne straty nie ponosi wykonawca zlecenia – w przepisach opisane zostały terminy oraz zasady postępowania w tej sytuacji.
Kwestia odpowiedzialności przewoźnika wykonującego usługi transportu krajowego została opisana w ustawie z dnia 15 listopada 1984 roku. W tym przypadku przewoźnik jest odpowiedzialny za straty i opóźnienia, jednak nie ponosi on odpowiedzialności, jeśli zostaną one spowodowane przez nadawcę lub odbiorcę, stan towaru lub czynniki, na które nie mógł mieć wpływu – musi jednak samodzielnie udowodnić brak winy. Prawo opisuje również sytuacje, gdy przewoźnik jest zwolniony z odpowiedzialności.
