Tachograf to urządzenie pomiarowe, które służy do rejestracji różnych parametrów związanych z przejazdem oraz pracą kierowcy. Takie urządzenie może być analogowe lub cyfrowe. Łączy w sobie różne funkcje, między innymi zegara oraz prędkościomierza. Tachograf zamontowany w pojeździe umożliwia rejestrację różnych czynników. Przy pomocy tego urządzenia zbierany są zapisy o liczbie przejechanych kilometrów oraz chwilowej szybkości pojazdu. Tachograf rejestruje także którego dnia i o jakiej godzinie została otwarta obudowa z wykresówkami – ta funkcja dotyczy urządzeń analogowych. Z tachografu odczytamy także czas prowadzenia pojazdu oraz przerw w jeździe i dziennego odpoczynku. Jeśli pojazd jest wykorzystywany przez dwóch kierowców, niektóre z parametrów muszą być rejestrowane na dwóch odrębnych wykresówkach (w urządzeniach analogowych) lub kartach pamięci (w tachografach cyfrowych). Modele tachografów mogą zostać wyposażone w dodatkowe funkcje, na przykład mierzą obroty silnika.
Wraz z rozwojem technologii pojawiają się nowe rozwiązania, które wypierają stare metody. Tachografy analogowe tracą swoją popularność, a zamiast w nich w pojazdach pojawiają się urządzenia cyfrowe. Te dwa modele różnią się między sobą sposobem zapisu danych. W urządzeniu analogowym informacje prezentowane są na papierowej wykresówce, z kolei w tachografie cyfrowym do tego celu wykorzystuje się nośnik pamięci. Nowoczesne modele są mniej podatne na fałszowanie gromadzonych danych.
Tachograf jest obowiązkowym wyposażeniem pojazdów pewnych typów. Na terenie Unii Europejskiej zasady stosowania tachografu określają rozporządzenie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (organizacji będącej jednym z filarów Unii Europejskiej) z grudnia 1985 roku oraz Konwencja AETR (dotycząca transportu międzynarodowego z lipca 1985 roku). W Polsce zastosowanie ma ustawa o tachografach z lipca 2018 roku.
Zgodnie z przepisami tachograf powinien się znaleźć w pojazdach służących do przewozu towarów, w których łączna masa zestawu, czyli samochodu i przyczepy, jest większa niż 3,5 tony. Tachograf należy zainstalować także w pojazdach, które są przeznaczone do przewozu osób, przystosowanych do transportu więcej niż dziewięciu osób, wliczając w tę liczbę także kierowców.
Umieszczanie tachografów w pojazdach ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa na drogach poprzez ograniczenie czasu pracy kierowców. Kierowca, który spędza za kierownicą zbyt dużą liczbę godzin stanowi zagrożenie dla siebie, pasażerów oraz innych uczestników ruchu. Za brak tachografu lub nieprawidłowe korzystanie z urządzenia kierowca i właściciel pojazdu mogą spodziewać się mandatu.
